ประเพณียกขันหมากพระปฐม วัฒนธรรมภาคใต้

Rating: 5/5 (1 votes)

ประเพณียกขันหมากพระปฐม งานบุญวิวาห์จำลองที่สืบทอดจากพุทธประวัติ ในวัฒนธรรมไทย ประเพณียกขันหมากพระปฐม หรือที่บางท้องถิ่นเรียกว่า “ยกขันหมากพระปฐม” เป็นงานบุญที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว โดยชาวบ้านและวัดร่วมกันจัดขึ้นเพื่อเรี่ยไรเงินเข้าวัด งานบุญนี้ไม่เพียงแต่มีความสนุกสนาน แต่ยังเป็นการสืบทอดและรำลึกถึงเหตุการณ์ในพุทธประวัติ ซึ่งถือเป็นความเชื่อมโยงระหว่างศาสนาพุทธกับวิถีชีวิตของชุมชน

 

ประเพณียกขันหมากพระปฐม มีจุดกำเนิดจากการสมมติย้อนกลับไปในพุทธกาล โดยนำเค้าเรื่องจากคัมภีร์พระปฐมสมโพธิ ตอนวิวาหมงคลระหว่างพระเจ้าสุทโธทนะและพระนางสิริมหามายา ซึ่งเป็นพ่อแม่ของพระพุทธเจ้า ในประเพณีนี้ จะมีการสมมติให้คนในชุมชนเป็นคู่บ่าวสาวที่แทนตัวเป็นพระเจ้าสุทโธทนะและพระนางสิริมหามายา และสมมติให้คนอื่นๆ ในชุมชนเป็นเครือญาติ เช่น พระมาตุจฉา พระปิตุจฉา และอื่นๆ ทั้งนี้ การเลือกคู่สมมติบ่าวสาวมักจะคัดเลือกจากคนที่มีลักษณะดี มีความสวยงาม และมีความสามารถในการเรี่ยไร

 

พิธีกรรมและขั้นตอนสำคัญ การเตรียมงานยกขันหมากพระปฐมเริ่มจากการจัดเตรียมขันหมาก ซึ่งในขันหมากจะประกอบด้วยหมากและพลู โดยมีอัตราส่วนระหว่างหมากกับพลูที่เป็นเอกลักษณ์ นอกจากนี้ยังมีเงินใส่หัวขันหมากและเงินสินสอดที่ทั้งสองฝ่ายจะจัดหาและรวบรวมเพื่อถวายวัด การจัดขบวนแห่ขันหมากเป็นส่วนสำคัญของงาน โดยขบวนแห่ของฝ่ายเจ้าบ่าวจะเคลื่อนที่ไปยังวัดซึ่งถือเป็นสถานที่จัดพิธี เมื่อขบวนถึงวัดแล้วอาจมีการกั้นขบวนโดยฝ่ายเจ้าสาว ซึ่งจะมีการต่อรองเรียกร้องเงินเพิ่มเติมเพื่อเพิ่มความสนุกสนาน

 

เมื่อขบวนขันหมากมาถึงวัดและรวมกันครบทุกฝ่าย พิธีกราบไหว้ญาติผู้ใหญ่และการรับพรจะเริ่มขึ้น ซึ่งคล้ายกับการแต่งงานจริง ผู้ที่สมมติเป็นญาติผู้ใหญ่จะให้พรและมอบของขวัญแก่คู่บ่าวสาว ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเงิน สิ่งของและเงินเหล่านี้จะนำมารวมกับเงินอื่นๆ ที่ได้จากงานเพื่อถวายวัดในที่สุด

 

ความเชื่อและความหมายในพิธีกรรม พิธีการในประเพณียกขันหมากพระปฐมมีความเชื่อมโยงกับความเชื่อทางศาสนาและความเป็นมงคล เช่น การเรียงสาดเรียงหมอน ซึ่งถือเป็นการเสี่ยงทายอุปนิสัยของคู่บ่าวสาว สิ่งของที่ใช้ในการเสี่ยงทายแต่ละอย่างมีความหมายแตกต่างกัน เช่น ดอกไม้ที่สื่อถึงความสุขสดชื่น หรือธูปเทียนที่สื่อถึงการเป็นคนใจบุญ

 

ประเพณียกขันหมากพระปฐมไม่เพียงแต่เป็นการระลึกถึงเหตุการณ์ในพุทธประวัติ แต่ยังเป็นการเสริมสร้างความสามัคคีในชุมชน ทำให้คนในท้องถิ่นมีโอกาสร่วมงานบุญและสนุกสนานร่วมกัน อีกทั้งยังเป็นการรักษาและส่งเสริมวัฒนธรรมท้องถิ่นให้คงอยู่ งานบุญนี้ช่วยเชื่อมโยงคนต่างวัย ต่างเพศ และต่างถิ่นเข้าด้วยกัน นอกจากนี้ยังเป็นทางหนึ่งที่ช่วยในการระดมทุนเพื่อบำรุงเสนาสนะและกิจกรรมทางศาสนาในวัด

 

ในยุคปัจจุบัน ประเพณียกขันหมากพระปฐมยังคงได้รับความนิยมในหลายพื้นที่ของภาคใต้ แม้ว่าจะมีการปรับเปลี่ยนบางส่วนให้เข้ากับสภาพสังคมและเศรษฐกิจที่เปลี่ยนไป การจัดงานในปัจจุบันไม่เพียงแต่เป็นการระลึกถึงพุทธประวัติ แต่ยังเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวและการมีส่วนร่วมของชุมชนในงานบุญที่มีความสนุกสนานและมีความหมาย

 

ประเพณียกขันหมากพระปฐม (ประเพณีภาคใต้) เป็นงานบุญที่สืบทอดมาตั้งแต่อดีต โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อระลึกถึงพุทธประวัติและเป็นการระดมทุนเพื่อบำรุงศาสนา นอกจากความงดงามและความเป็นมงคลในพิธีกรรม ประเพณีนี้ยังมีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างความสามัคคีและการสืบทอดวัฒนธรรมในชุมชน การอนุรักษ์และส่งเสริมประเพณีนี้ให้คงอยู่ในอนาคตจะช่วยรักษาความเป็นไทยและเชื่อมโยงคนในชุมชนให้เข้มแข็งยิ่งขึ้น