ประเพณีแห่นางดาน วัฒนธรรมไทยในนครศรีธรรมราช

Rating: 5/5 (1 votes)

ประเพณีแห่นางดาน: การฟื้นฟูและความสำคัญของมรดกทางวัฒนธรรมไทยในนครศรีธรรมราช ประเพณีแห่นางดานเป็นหนึ่งในมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญของนครศรีธรรมราช โดยมีความเชื่อและพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับศาสนาพราหมณ์และพุทธศาสนา การฟื้นฟูประเพณีนี้ในปัจจุบันไม่เพียงแต่ช่วยอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม แต่ยังส่งเสริมการท่องเที่ยวและความรู้สึกของความเป็นชุมชนในเมืองนครศรีธรรมราช 

 

ประเพณีแห่นางดาน (ประเพณีภาคใต้) มีต้นกำเนิดมาจากคติความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ ที่พระอิศวรเสด็จมาเยี่ยมโลกในช่วงเดือนอ้ายซึ่งเป็นปีใหม่ของพราหมณ์เพื่อทดสอบความแข็งแรงของโลกและประทานพรให้มนุษย์โลกมีความสุขและปลอดภัย โดยมีการอัญเชิญเทพบริวารทั้งสี่ ได้แก่ พระอาทิตย์, พระจันทร์, พระธรณี, และพระคงคา เพื่อรอรับเสด็จพระอิศวร หรือ “นางดาน”

 

ประเพณีนี้เคยถูกยกเลิกไปในปี พ.ศ. 2475 แต่ได้ถูกฟื้นฟูขึ้นใหม่ในปี พ.ศ. 2544 โดยการจัดงานร่วมกับเทศกาลมหาสงกรานต์ของเมืองนครศรีธรรมราช เพื่อรักษาความเชื่อและประเพณีที่มีความสำคัญในท้องถิ่น

 

ความหมายของนางดาน นางดานหรือ “นางกระดาน” คือแผ่นไม้กระดานขนาดใหญ่ที่แกะสลักเป็นรูปของเทพบริวารต่าง ๆ ในคติพราหมณ์ โดยมี 3 แผ่นหลักคือ:

- พระอาทิตย์และพระจันทร์: แผ่นที่แสดงถึงความสว่างและการให้พลังงานแก่โลก

- พระธรณี: แผ่นที่แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์และการรองรับสิ่งต่าง ๆ

- พระคงคา: แผ่นที่แสดงถึงความชุ่มชื้นและความสมบูรณ์

 

พิธีกรรมและวิธีการจัดงาน  การเตรียมงานแห่นางดานรวมถึงการตกแต่งขบวนแห่และเตรียมองค์พระนางดานให้พร้อมสำหรับพิธี

 

พิธีแห่: เริ่มต้นด้วยการอัญเชิญนางดานทั้งสามแผ่นขึ้นประดิษฐานบนเสลี่ยง โดยมีการใช้เครื่องดนตรีประโคม เช่น ปี่นอก, กลองแขก และฆ้อง

 

การเคลื่อนขบวน: ขบวนแห่จะเคลื่อนย้ายจากสนามหน้าเมืองไปยังหอพระอิศวร โดยมีการเดินขบวนด้วยเครื่องดนตรีประโคมและผู้ถือโคมบัว

 

พิธีโล้ชิงช้า: การจำลองพิธีโล้ชิงช้าจะมีการแสดงตำนานและการรำเสนงร่วมกับการสาดน้ำเพื่อเฉลิมฉลอง

 

การส่งเสด็จ: หลังจากพิธีเสร็จสิ้นจะมีการส่งเสด็จพระอิศวรกลับสู่สวรรค์และการทำพิธีตรีปวายเพื่อต้อนรับพระนารายณ์

 

ประเพณีแห่นางดานในปัจจุบันได้รับการฟื้นฟูและจัดขึ้นใหม่ โดยเฉพาะในปี 2567 ซึ่งมีการจัดงานภายใต้ชื่อ “พิธีเปิดงานเทศกาลมหาสงกรานต์ ‘นางดาน อลังการเมืองนคร’” ที่จัดขึ้นในวันที่ 14 เมษายน 2567 การฟื้นฟูครั้งนี้รวมถึงพิธีแห่นางดานและพิธีโล้ชิงช้า ซึ่งเป็นการสืบสานประเพณีและพิธีกรรมเก่าแก่ให้คงอยู่ในสังคม

 

ประเพณีแห่นางดานเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญของนครศรีธรรมราช ที่สะท้อนถึงความเชื่อทางศาสนาและวัฒนธรรมที่ลึกซึ้ง การฟื้นฟูและการจัดงานในปัจจุบันไม่เพียงแต่ช่วยรักษาความเป็นมาของประเพณี แต่ยังเป็นการเสริมสร้างความสามัคคีและความสัมพันธ์ที่ดีในชุมชน อีกทั้งยังส่งเสริมการท่องเที่ยวและสร้างความตระหนักถึงความสำคัญของมรดกทางวัฒนธรรมในเมืองนครศรีธรรมราช