ประเพณีพิธีส่งหาบ-ส่งคอน วัฒนธรรมภาคเหนือ

ประเพณีพิธีส่งหาบ-ส่งคอน วัฒนธรรมภาคเหนือ ในวัฒนธรรมไทยของคนเมืองเหนือของประเทศไทย มีความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับการปกป้องเด็กและเยียวยาผู้ที่เจ็บป่วยด้วยพิธีกรรมที่มีความหมายลึกซึ้งและมีการปฏิบัติอย่างละเอียดพิถีพิถัน โดยเฉพาะพิธีส่งหาบ - ส่งคอน และพิธีส่งแถนที่มีความสำคัญในการดูแลทั้งเด็กและผู้ใหญ่ในชุมชน

 

พิธีส่งหาบ - ส่งคอน คนเมืองเหนือเชื่อว่าเด็กตั้งแต่แรกคลอดจนถึงอายุ 5 ขวบจะมี "พ่อเกิด-แม่เกิด" ซึ่งเป็นสิ่งที่อยู่เบื้องบนคอยรบกวนทำให้เด็กเจ็บป่วย นอนไม่หลับ ร้องไห้ยามค่ำคืน หรือสะดุ้งผวาตื่นละเมอ เหล่านี้เป็นผลมาจากการดลบันดาลของ "พ่อเกิด-แม่เกิด"

 

รายละเอียดพิธี เพื่อทำให้ "พ่อเกิด-แม่เกิด" ไม่รบกวนเด็กและเป็นการขอความเมตตา คนเมืองเหนือจะมีพิธี "ส่งหาบ - ส่งคอน" ซึ่งประกอบด้วย:

การจัดหาบ: ทำตะกร้าเล็กๆ หรือหาบที่บรรจุเครื่องเซ่นสรวง เช่น ข้าวสาร, ขนม, และดอกไม้ ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับสะตวงที่ใช้ในพิธี "ขึ้นท้าวทั้งสี่"

 

การทำพิธี: มี "อาจารย์" อ่านโองการอัญเชิญ "พ่อเกิด-แม่เกิด" มารับเครื่องบูชาและขอให้เลิกรบกวนเด็ก โดยการจัดพิธีนี้เป็นการแสดงความเคารพและทำให้การรบกวนสิ้นสุดลง

 

พิธีส่งแถน เมื่อเกิดอาการเจ็บป่วยที่ไม่สามารถรักษาได้ด้วยวิธีธรรมชาติ คนเมืองเหนือจะไป "ถามโชคเคราะห์" จากคนทรงหรือ "อาจารย์" และหากได้รับการแนะนำให้ทำพิธี "ส่งแถน" ก็จะต้องปฏิบัติดังนี้:

 

การจัดสะตวง: ใช้สะตวงที่ทำจากกาบกล้วยและตกแต่งด้วยเครื่องบูชา เช่น ดินเหนียวปั้นรูปคน, กระจก, หวี, ปิ่นปักผม, สร้อยข้อมือ, และเบี้ย ซึ่งรวมจำนวนเครื่องบูชาเป็นอย่างละ 12 ชิ้น

 

การทำพิธี: วางสะตวงตรงหน้าคนป่วย และ "อาจารย์" อ่านโองการเชื้อเชิญปู่แถนย่าแถนมารับเครื่องบูชา หลังจากพิธีเสร็จสิ้นแล้ว จะนำสะตวงไปแขวนไว้ข้างรั้วและทำการตรวจน้ำอุทิศให้กับ "แถน" พิธีส่งแถนนี้ใช้สำหรับเด็กที่มีอายุตั้งแต่ 5 ขวบขึ้นไปและผู้ใหญ่ที่เจ็บป่วย

 

ทั้งพิธีส่งหาบ - ส่งคอน ละพิธีส่งแถน มีความสำคัญในวัฒนธรรมของคนเมืองเหนือ โดยสะท้อนถึงความเชื่อในเรื่องของการปกป้องและการบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ การปฏิบัติพิธีเหล่านี้ไม่เพียงแต่เป็นการรักษาความเชื่อและประเพณีที่สืบทอดมา แต่ยังเป็นการสร้างความสามัคคีและความร่วมมือในชุมชนในการดูแลซึ่งกันและกัน