ประเพณีตักบาตรพระร้อยแปด

ประเพณีตักบาตรพระร้อยแปด เป็นหนึ่งในกิจกรรมทางศาสนาที่สำคัญและเป็นเอกลักษณ์ของชุมชนชาวพุทธในเขตอำเภอบางกรวย จังหวัดนนทบุรี ประเพณีนี้เริ่มต้นในวันแรม 8 ค่ำ เดือน 12 ของทุกปี โดยถือว่าเป็นวันทำบุญที่แท้จริง แต่พิธีจะเริ่มตั้งแต่แรม 7 ค่ำ เดือน 12 ซึ่งเป็นการเตรียมความพร้อมก่อนพิธีการทำบุญอย่างเป็นทางการ ประเพณีนี้เป็นที่รู้จักในฐานะกิจกรรมที่เสริมสร้างความสามัคคีของชุมชน พร้อมทั้งสะท้อนถึงความเคารพในพระพุทธศาสนาที่ฝังลึกในวิถีชีวิตของชาวบ้าน

 

ความสำคัญของประเพณี การทำบุญตักบาตรพระร้อยแปดถือเป็นโอกาสที่ชุมชนจะได้ทำบุญใหญ่ร่วมกัน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตนเองและครอบครัว อีกทั้งยังช่วยเสริมสร้างความสามัคคีในชุมชนผ่านกิจกรรมทางศาสนาที่ประชาชนทุกคนมีส่วนร่วม การทำบุญนี้ถือเป็นการสร้างความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นระหว่างชุมชนและศาสนสถาน การตักบาตรในงานนี้เน้นไปที่การร่วมแรงร่วมใจในการทำบุญ พร้อมทั้งเปิดโอกาสให้ชาวบ้านได้ร่วมกันแสดงศรัทธาและน้อมนำคำสอนทางพระพุทธศาสนามาปฏิบัติในชีวิตประจำวัน

 

พิธีกรรมและขั้นตอนการปฏิบัติ วันก่อนพิธีทำบุญ (แรม 7 ค่ำ เดือน 12) พิธีกรรมในวันแรกของการทำบุญตักบาตรพระร้อยแปดเริ่มตั้งแต่ตอนบ่าย โดยทุกวัดที่ตั้งอยู่ริมน้ำคลองบางกอกน้อยจะมีการแห่พระพุทธรูปที่มีชื่อเสียงของแต่ละวัดไปตามลำน้ำ ตัวอย่างเช่น หลวงพ่ออาคมจากวัดไทยเจริญ และหลวงพ่อโตจากวัดอุทยาน ขบวนแห่พระพุทธรูปจัดขึ้นอย่างสวยงาม พร้อมทั้งมีการรำประกอบเพื่อเพิ่มความศักดิ์สิทธิ์และสีสันให้กับพิธี ขบวนแห่นี้จัดขึ้นเพื่อประกาศให้ประชาชนในชุมชนทราบถึงการทำบุญตักบาตรในวันรุ่งขึ้น และเพื่อเชิญชวนให้สาธุชนมาร่วมงาน การแห่พระจะเริ่มต้นพร้อมกันทุกวัด เพื่อแสดงถึงความสามัคคีของทุกคนในชุมชน

 

วันทำบุญตักบาตร (แรม 8 ค่ำ เดือน 12) เมื่อถึงวันทำบุญตักบาตร พระสงฆ์จะเริ่มบิณฑบาตตั้งแต่เวลา 05.00 น. โดยประชาชนจำนวนมากจะมาร่วมทำบุญที่ลำน้ำคลองบางกอกน้อย ฝั่งคลองทั้งสองด้านเต็มไปด้วยผู้คนที่นำอาหารคาวหวานมาเพื่อถวายแด่พระสงฆ์ ในวันนั้นประชาชนส่วนใหญ่จะเดินทางมาทางเรือ และบางส่วนจะนิมนต์พระสงฆ์ลงเรือจ้างหรือเรืออีแปะที่มีพระสงฆ์ 1-3 รูป พร้อมคนพายเรือรับบิณฑบาตไปตามลำคลอง

 

พิธีการตักบาตรจะเริ่มพร้อมกันทุกวัด โดยพระสงฆ์จะเริ่มบิณฑบาตจากฝั่งหนึ่งของคลอง แล้ววกกลับมาทางฝั่งตรงข้าม ขณะเดียวกัน พระพุทธรูปสำคัญจากแต่ละวัดก็จะถูกแห่ไปรับบิณฑบาต และประชาชนจะมีโอกาสปิดทององค์พระพร้อมทั้งบริจาคทรัพย์ตามกำลังศรัทธา เพื่อใช้ในการบำรุงวัดต่อไป

 

ช่วงเวลาทำบุญจะอยู่ระหว่างเวลา 06.00-07.00 น. โดยชาวบ้านจะสวมชุดไทยหรือแต่งตัวเป็นฤาษี นำผ้าเหลืองมาห่มพร้อมขันครอบศีรษะเพื่อสมมุติเป็นพระสงฆ์มาร่วมบิณฑบาตด้วย เป็นการเพิ่มความสนุกสนานและสร้างบรรยากาศอันเป็นมงคลในชุมชน

 

ชาวบ้านที่มาร่วมงานนี้ไม่เพียงแต่มีบทบาทในการตักบาตรและถวายอาหารเท่านั้น แต่ยังมีส่วนร่วมในพิธีแห่พระและการแต่งกายที่เป็นเอกลักษณ์ การแต่งตัวเป็นฤาษีหรือการสมมุติเป็นพระเพื่อร่วมบิณฑบาตเป็นการแสดงถึงความสนุกสนานและความเคารพในพุทธศาสนา การแต่งกายด้วยผ้าเหลืองห่มศีรษะและขันครอบศีรษะเพื่อสมมุติตัวเองเป็นพระสงฆ์ถือเป็นการสะท้อนถึงความศรัทธาอันแรงกล้าในการร่วมทำบุญ

 

ประเพณีตักบาตรพระร้อยแปด ของชุมชนบางกรวยมีความแตกต่างและโดดเด่นจากประเพณีตักบาตรในพื้นที่อื่น ๆ เนื่องจากเป็นประเพณีภาคกลางที่เชื่อมโยงกับวิถีชีวิตของชาวบ้านริมน้ำ การทำบุญทางเรือ และการแห่พระพุทธรูปที่มีชื่อเสียงของแต่ละวัด ประเพณีไทยนี้ยังคงสืบทอดและมีการปฏิบัติอย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน ทั้งนี้ การอนุรักษ์และสืบสานประเพณีนี้ยังคงเป็นสิ่งที่ชาวชุมชนให้ความสำคัญ เพื่อให้คนรุ่นหลังได้เข้าใจและเห็นคุณค่าของวัฒนธรรมไทยท้องถิ่นที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ

 

ประเพณีตักบาตรพระร้อยแปด เป็นประเพณีที่สะท้อนถึงความศรัทธาและความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างชุมชนและพุทธศาสนา การตักบาตรในบรรยากาศริมน้ำ และการแห่พระพุทธรูปที่มีชื่อเสียงของแต่ละวัด ทำให้ประเพณีนี้มีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ชุมชนบางกรวยภูมิใจและอนุรักษ์ไว้ ทั้งนี้ ประเพณียังเป็นสัญลักษณ์ของความสามัคคีและความผูกพันระหว่างผู้คนในชุมชน