บ้านผ้าไหมราชเทวี

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 09.00 - 21.00 น.

 

ผ้าไหม นั้นมีถิ่นกำเนิดในประเทศจีนและประเทศอินเดีย โดยการทอผ้าไหมมีขึ้นราว 2,640 ปี ก่อนคริสตกาล ซึ่งพ่อค้าชาวจีนได้เผยแพร่ผ้าไหมสู่พื้นที่อื่นในแถบเอเชีย แต่สำหรับประเทศไทยนักโบราณคดีพบหลักฐานที่แหล่งโบราณคดีบ้านเชียงซึ่งบ่งชี้ว่ามีการใช้ผ้าไหมเมื่อ 3,000 ปีก่อน

 

การทอผ้าไหมในประเทศไทยนั้นในอดีตมีการทำกันในครัวเรือนเพื่อใช้เอง หรือทำขึ้นเพื่อใช้ในงานพิธี เช่น งานแต่งงาน หรืองานบุญ ซึ่งต่อมาในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ได้มีการส่งเสริมให้ใช้ผ้าไหม

 

ส่วนการปลูกหม่อนเพื่อเลี้ยงไหมได้รับการสนับสนุนจากประเทศญี่ปุ่น แต่การดำเนินงานของโครงการก็ทำได้เพียงระยะหนึ่งมีอันต้องหยุดไป เนื่องจากเกษตรกรไทยยังคงทำในลักษณะแบบเดิมเพราะความเคยชิน ไม่ตอบรับต่อการเปลี่ยนแปลงไปสู่แบบใหม่ที่ได้รับการพัฒนาขึ้นจากความช่วยเหลือของญี่ปุ่น

 

หลังสงครามโลกครั้งที่สอง นั้นได้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของผ้าไหมไทยขึ้น โดย เจมส์ แฮร์ริสัน วิสสัน ทอมป์สัน ชาวสหรัฐอเมริกา หรือที่คนไทยรู้จักในนามว่า จิม ทอมป์สัน นั้นเป็นผู้ที่ให้ความสนใจผลงานด้านศิลปะ โดยในแถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย รวมทั้งลาว และเขมร

 

จิม ทอมป์สัน ได้ซื้อผ้าไหมไทยลวดลายต่างๆ เก็บสะสมไว้ และทำการศึกษาลวดลายผ้าไหมในหมู่บ้านที่เป็นแหล่งการผลิตผ้าไหม พร้อมกับเสาะแสวงหาช่างทอผ้าไหมฝีมือดี ในที่สุดได้พบช่างมีฝีมือถูกใจที่กรุงเทพมหานคร บริเวณชุมชนบ้านครัว (หลังโรงแรมเอเชีย เขตราชเทวีในปัจจุบัน)

 

ชุมชนแห่งนี้เดิมนั้นจะเป็นชาวมุสลิมเชื้อสายเขมร อพยพเข้ามาอาศัยอยู่ตั้งแต่ตอนต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีความชำนาญในการทอผ้าไหม ซึ่ง จิม ทอมป์สัน ได้เข้ามาสนับสนุนให้ชาวบ้านในชุมชนทอผ้าไหม โดยสามารถสร้างรายให้ชาวบ้านมากขึ้น และหลังจากนั้นได้มีการปรับปรุงผ้าไหมไทยโดยใช้หลักการตลาด การผลิต เพื่อขยายตลาด และทำการบุกเบิกผ้าไหมของไทยไปสู่ตลาดต่างประเทศ โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกา และได้เผยแพร่เข้าสู่วงการภาพยนตร์ของชาติตะวันตก และละครบรอดเวย์

 

ในปี พ.ศ. 2502 นักออกแบบชาวฝรั่งเศสได้ใช้ผ้าไหมไทยทำการออกแบบและตัดเย็บฉลองพระองค์ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ครั้งเสด็จเยือนประเทศสหัฐอเมริกาอย่างเป็นทางการ ถือได้ว่าเป็นการเปิดโอกาสผ้าไหมของไทยสู่ตลาดต่างประเทศ

 

บ้านผ้าไหมราชเทวี ที่เที่ยวกรุงเทพ เมื่อก่อนบริเวณชุมชนนี้นั้นเป็นลูกหลานแขกจาม ซึ่งเป็นที่บริเวณพื้นที่พระราชทาน โดยเริ่มทำผ้าไหมจากการทอผ้าขาวม้าหรือผ้าโสร่งไหมแล้วส่งขายตามต่างจังหวัด โดยใช้สีธรรมชาติ และทอกี่กระทบ การทำผ้าไหมของชุมชนบ้านครัวรุ่งเรือง ซบเซา หมุนเวียนกันไปตามวัฏจักรของสังคมและเศรษฐกิจ แต่วันนี้นอกจากการทอผ้าและผลิตภัณฑ์ผ้าไหมเลื่องชื่อกลางมหานครแล้ว ที่นี่กำลังถูกยกระดับให้เป็น แหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานครที่อยู่ใจกลางเมืองที่สุดเท่าที่เคยมีมา