วัดหนังราชวรวิหาร

วันเปิดทำการ: ทุกวัน

เวลาเปิดทำการ: 08.00 - 17.00 น.

 

วัดหนัง ที่เที่ยวกรุงเทพ เป็นอารามหลวงชั้นตรีชนิดราชวรวิหาร โดยตั้งอยู่ ณ ฝั่งขวาหรือนัยหนึ่ง ฝั่งเหนือคลองด่าน แขวงบางค้อ เขตจอมทอง วัดในกรุงเทพมหานคร มีเลขประจำวัด 2๐๐ เดิมเป็นวัดราษฎร์ ซึ่งจะสืบมาแต่โบราณ มีนามว่าวัดหนังมาแต่เดิม

 

แม้ได้สถาปนาเป็นพระอารามหลวงแล้ว ก็มิได้พระราชทานนามใหม่ ประมาณว่า ได้ตั้งขึ้น ในสมัยพระนครศรีอยุธยา เป็นราชธานี กำหนดอย่างต่ำน่าจะเป็น ในราชกาลสมเด็จพระสรรเพ็ชญ์ที่ 9 (พระเจ้าท้ายสระ) มิฉะนั้น ต้องสูงขึ้นไปกว่านั้น ข้อนี้มีเลข พุทธศักราชจารึกที่ระฆังเป็นสำคัญ ระฆังใบนี้เป็นของเก่ามีมาก่อน แต่วัดได้สถาปนาเป็นอารามหลวง

 

ตามจารึกปรากฏว่า สร้างแต่ พ.ศ. 226๐ พระมหาพุทธรักขิตกับหมื่นเพ็ชร์พิจิตรเป็นหัวหน้า พร้อมด้วยภิกษุสามเณรทายกทายิกา ตลอดจนมีตาเถรเข้ามาเป็นสมาชิกแห่งสมาคมสร้างระฆังนี้ด้วย

 

คลองด่านในอดีต ถือว่าเป็นคลองที่มีความสำคัญยิ่งต่อจังหวัดธนบุรี เพราะเป็นต้นคลองมหาชัย เชื่อมทางคมนาคมระหว่างจังหวัดต่าง ๆ ในลุ่มน้ำท่าจีนและในลุ่มน้ำแม่กลองกับจังหวัด ในลุ่มน้ำเจ้าพระยาที่ปากคลองนี้ เดิมนั้นลำคลองคงกว้างกว่าในบัดนี้ เรือขนาดใหญ่สัญจรไปมาได้สะดวก สมเด็จพระสรรเพ็ชญ์ที่ 9 (พระเจ้าท้ายสระ) เสด็จประพาส ท้องทะเล ก็เสด็จผ่านทางคลองด่านหลายครั้ง

 

ตามชายฝั่งคลองปรากฏว่า มีวัดที่ตั้งอยู่เรียงราย ไม่ขาดระยะ โดยบางวัดนั้นเคยได้รับราชูปการจากราชสำนักก็มี เช่น วัดไทรตรงข้ามปากคลองบางมด สมเด็จพระสรรเพ็ชญที่ 8 (พระเจ้าเสือ) ทรงโปรดเกล้าฯ ให้รื้อพระตำหนักเดิม ทำนองเป็นที่ประทับแต่ครั้งยังเป็นนายเดื่อหรือหลวงสรศักดิ์มาปลูกเป็นหอไตรไว้ นี้แสดงว่าคลองด่าน นั้นจะมีวัดมากมาแต่สมัยพระนครศรีอยุธยาเป็นราชธานี และวัดหนังนี้ได้สถาปนาขึ้น โดยเป็นเป็นพระอารามหลวง ในรัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งเป็นวัดมีสีมาชนิดพัทธสีมา ผูกเฉพาะพระอุโบสถ

 

โดยวัดนี้เป็นวัดโบราณ และร้างมานาน 2๐๐ ปีเศษ จึงไม่ทราบว่าเดิมใครเป็นผู้สร้าง กล่าวเฉพาะ ในยุคเป็นพระอารามหลวงนี้ สมเด็จพระศรีสุลาลัย พระบรมราชชนนี ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาใหม่ทั้งพระอาราม ด้วยมูลเหตุที่ทรงสถาปนาวัดหนังเป็นพระอารามหลวง แต่เนื่องด้วย ราชินิกูลสายท่านเพ็ง พระชนนีสมเด็จพระศรีสุลาลัย ก็เป็นชาวสวนวัดหนัง มีนิวาสสถานอยู่ในถิ่นนั้น เป็นคำเล่าของหม่อมเจ้าพร้อม ลดาวัลย์ ว่าอยู่ที่บางหว้า

 

ในการเรียบเรียงประวัดหนังนี้ จะมีเรื่องน่าเสียดายอยู่หลายประการ ซึ่งเป็นต้นว่าสถาปนาวัดเมื่อไร ไม่มีวันเดือนปีปรากฏ พระประธานในพระอุโบสถเป็นของสร้างสมัยสุโขทัย แต่ที่มาไม่ปรากฏชัด นั่นเป็นเพราะสมุดรายงานหมายสั่งการประจำวันซึ่งบันทึกเหตุการณ์ประจำแต่ละวัน จึงมีผู้ทำสูญเสียไป โดยนอกจากทำให้สูญเสียเหตุการณ์เป็นเครื่องเชิดชูพระเกียรติสมเด็จพระศรีสุลาลัยแล้ว ก็ยังทำให้ประวัติศาสตร์ในสมัยรัชกาลที่ 3 สูญเสียไปด้วยมิใช่น้อย

 

วัดหนังเริ่มสถาปนาเป็นพระอารามหลวงเมื่อไร อนุมานตามเหตุการณ์ พอจะได้เค้าเงื่อนบ้างดังนี้ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จเถลิงถวัลย์ราชสมบัติ พ.ศ. 2367 ระยะกาลตอนนี้นับว่าสมเด็จพระศรีสุลาลัย บรรลุถึงภาวะเป็นอัฉริยนารี ผู้สูงศักดิ์อย่างสูงสุดในพระชนม์ชีพ เป็นกาลระยะหนึ่ง

 

ซึ่งพระองค์ควรจะพึงคำนึงถึง การทรงทำกรณีอะไรสักอย่างหนึ่ง อันเป็นเครื่องเชิดชูพระเกียรติ ทั้งส่วนพระองค์ทั้งส่วนราชินิกูล ให้ปรากฏอยู่ชั่วกาลนาน เรื่องที่นิยมมากที่สุดในยุคนั้น ไม่มีอะไรอื่นดีกว่าการสร้างวัด

 

สมเด็จพระศรีสุลาลัยสวรรคตเมื่อวันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 238๐ ซึ่งปรากฏว่า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ โดยให้ทำการฉลองวัดหนัง  ณ วันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 238๐ นั่นเองการเริ่มสถาปนานั้นคงอยู่ในระหว่าง พ.ศ. 2367 ถึง พ.ศ. 2378

 

การสถาปนาวัดหนังคงจะอยู่ในพระบรมราชูปถัมภ์ แต่ไม่ทราบว่าทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้ใครบ้างเป็นผู้ดูแลการก่อสร้าง แต่มีปรากฏในพงศาวดารภาคที่ 33 บุพภาคพระธรรมเทศนาเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า กรมหมื่นพิทักษ์ทรงเป็นนายด่านทำการจนแล้วสำเร็จ

 

ปูชณียสถานเสนาสนะต่าง ๆ ในยุคที่ยังเป็นวัดราษฎร์ โดยที่มานั้นไม่ทราบแน่ชัด โดยในยุคสถาปนาพระอารามหลวงนี้ สิ่งก่อสร้างในเขตสถาปนานั้นเป็นของทำใหม่ทั้งสิ้น โดยสิ่งที่มิได้ทรงสร้างมีปรากฏเพียงพระประธานในพระอุโบสถ พระพุทธรูปศิลา 2-3 องค์ ซึ่งจะอยู่ในพระวิหารตอนหลัง กับระฆังอีก 1 ระฆังกัมพูชาให้สร้างขึ้นที่เมืองอุดงมีชัย