บ้านคูเมือง

บ้านคูเมือง ตั้งอยู่ในตำบลบ้านไผ่ อำเภอแสวงหา จังหวัดอ่างทอง ห่างจากที่ว่าการอำเภอแสวงหาประมาณ 4 กิโลเมตร และห่างจากค่ายบางระจันประมาณ 3 กิโลเมตรเศษ โดยเป็นแหล่งโบราณคดีที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของประเทศไทย ซึ่งนักโบราณคดีสันนิษฐานว่าเป็นชุมชนในสมัยทวาราวดี ที่มีการตั้งถิ่นฐานและเจริญรุ่งเรืองเมื่อกว่า 1,000 ปีที่ผ่านมา บริเวณบ้านคูเมืองแห่งนี้ยังคงหลงเหลือร่องรอยคูเมืองโบราณ ลักษณะเป็นคูน้ำขนาดใหญ่ล้อมรอบเมือง และเนินดินซึ่งเคยเป็นฐานของชุมชนในอดีต พร้อมกับพบหลักฐานโบราณอื่นๆ เช่น เศษภาชนะดินเผา กระดูกสัตว์ ลูกปัด และหินบดยา ซึ่งล้วนเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่บอกเล่าถึงความเป็นอยู่ของคนในยุคทวาราวดี

 

นักโบราณคดีได้สำรวจพบหลักฐานหลายอย่างที่ยืนยันถึงการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ในยุคแรกเริ่มของประวัติศาสตร์ไทย จากร่องรอยการขุดค้นพบวัดร้าง โครงกระดูกมนุษย์ และพระพุทธรูปหินหลากสี ทั้งสีชมพูและสีเทาอมเขียว ซึ่งเป็นศิลปะที่พบในช่วงพุทธศตวรรษที่ 14-18 (ศิลปะอโยธยา) นอกจากนี้ยังพบเศษกระเบื้องดินเผาและชามลายเชือกทาบ ซึ่งล้วนแสดงให้เห็นถึงความเป็นชุมชนที่มั่งคั่งและมีการติดต่อแลกเปลี่ยนกับชุมชนอื่นๆ ในช่วงเวลานั้น

 

พื้นที่บริเวณบ้านคูเมืองเป็นเมืองโบราณที่มีคูน้ำขนาดใหญ่ล้อมรอบเมือง เชื่อมต่อกับคลองที่ขุดขึ้นและแม่น้ำธรรมชาติ โดยมีพื้นที่ครอบคลุมกว่า 150 ไร่ หรือประมาณ 250,000 ตารางเมตร ซึ่งแสดงให้เห็นว่าบริเวณนี้เป็นชุมชนขนาดใหญ่ที่มีความสำคัญในเชิงยุทธศาสตร์ของภาคกลาง นักโบราณคดีเชื่อว่ารูปแบบการตั้งถิ่นฐานที่มีคูน้ำคันดินล้อมรอบนี้เป็นสัญลักษณ์ของการป้องกันเมือง และยังสะท้อนถึงการใช้ระบบชลประทานเพื่อการเพาะปลูกและเลี้ยงชีพของผู้คนในสมัยนั้น

 

การค้นพบพระพุทธรูปหินในสมัยอโยธยาและวัดร้างในพื้นที่เป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่าพระพุทธศาสนามีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของชุมชนทวาราวดีที่บ้านคูเมือง พระพุทธรูปหินที่พบมีทั้งหินทรายสีชมพูและสีเทาอมเขียว ซึ่งมีความเป็นเอกลักษณ์ในด้านศิลปะและฝีมือช่างของยุคนั้น นอกจากนี้การพบชิ้นส่วนเครื่องปั้นดินเผาลายเชือกทาบและภาชนะเคลือบสี ยังบ่งบอกถึงการผลิตภาชนะและเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันที่แสดงถึงฝีมือช่างที่ละเอียดประณีต

 

บ้านคูเมืองไม่ได้เป็นเพียงแหล่งโบราณคดีที่สำคัญทางประวัติศาสตร์เท่านั้น แต่ยังเป็นหลักฐานที่ช่วยเชื่อมโยงเรื่องราวในยุคทวาราวดีและสมัยอโยธยา เข้าด้วยกัน บริเวณนี้ยังสามารถสะท้อนถึงวิถีชีวิต ประเพณีไทย และศิลปวัฒนธรรมของชาวทวาราวดีที่มีความเชื่อมั่นในพระพุทธศาสนา รวมถึงการใช้ภูมิประเทศในการตั้งถิ่นฐานเพื่อป้องกันชุมชนจากภัยคุกคามต่างๆ ในยุคนั้น

 

ปัจจุบัน บ้านคูเมืองเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจในจังหวัดอ่างทอง เหมาะสำหรับผู้ที่สนใจศึกษาเรื่องราวทางโบราณคดีและวัฒนธรรมในอดีต การอนุรักษ์สถานที่แห่งนี้เป็นเรื่องสำคัญเพื่อรักษามรดกทางวัฒนธรรมและส่งเสริมให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้ถึงรากฐานของวิถีชีวิตชุมชนในสมัยโบราณ นอกจากนี้ ยังมีการจัดกิจกรรมและการบรรยายเพื่อเสริมสร้างความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับการค้นพบต่างๆ ในพื้นที่บ้านคูเมืองอย่างต่อเนื่อง

 

สรุป บ้านคูเมือง ตำบลบ้านไผ่ อำเภอแสวงหา จังหวัดอ่างทอง เป็นแหล่งโบราณคดีที่มีคุณค่าและความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของประเทศไทย พื้นที่นี้มีหลักฐานที่ชัดเจนเกี่ยวกับการตั้งถิ่นฐานและการพัฒนาเมืองในสมัยทวาราวดี ซึ่งทำให้เราได้เรียนรู้ถึงวิถีชีวิตและศิลปวัฒนธรรมของชุมชนโบราณที่มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาของภูมิภาค