พระเจ้านั่งโก๋น

พระเจ้านั่งโก๋น เป็นพระพุทธรูปที่ประดิษฐานอยู่ในโพรงไม้ คนพื้นเมืองล้านนาจะเรียกพระพุทธรูปว่า พระเจ้า ส่วนคำว่า “โก๋น” เป็นภาษาคำเมืองล้านนา แปลว่า โพรง พระเจ้านั่งโก๋นเป็นพระพุทธรูปไม้ปางมารวิชัย ศิลปะล้านนาสลักติดกับต้นไม้สักทอง ในภายหลังได้มีต้นไทรขึ้นปกคลุม แต่ยังสามารถมองเห็นพระเจ้านั่งโก๋นได้อย่างชัดเจน

 

ตามตำนานพระเจ้านั่งโก๋น ได้มีการเล่าสืบต่อกันมาว่า พระเจ้านั่งโก๋น สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้ากาวิละ ผู้ครองนครเชียงใหม่ เมื่อครั้งเสด็จกลับจากไปนมัสการพระบรมธาตุศรีจอมทอง อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ได้แวะพักในดงแห่งหนึ่งนิมน้ำแม่ท่าช้าง ซึ่งก็คือพื้นที่บริเวณบ้านดงน้อย หมู่ที่ 9 ตำบลหางดง อำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ ในปัจจุบัน พระองค์ทรงเห็นว่าที่แห่งนี้ร่มรื่นยิ่งนัก เหมาะแก่การสร้างพระพุทธรูปไว้ให้ผู้ที่สัญจรไปมาสักการะกราบไหว้ โดยพระองค์จึงทรงช้างแกะพระพุทธรูปด้วยพระองค์เอง โดยแกะเอาไว้ในต้นไม้สักทอง โดยมีลักษณะเป็นพระพุทธรูปนั่งอยู่ในโพรงไม้ เหล่าข้าราชบริพารผู้ตามเสด็จก็ได้ร่วมกันแกะพระพุทธรูปลักษณะเดียวกันนี้กว่า 20 องค์ ในป่าดงแห่งนี้ เมื่อแกะเสร็จแล้วจึงได้นิมนต์พระสงฆ์จากวัดในพื้นที่มาทำพิธีพุทธาภิเษก แล้วตั้งชื่อพระพุทธรูปองค์ทรงสร้างว่า “พระมหาศิรินากาวิละ” ต่อมาป่าสักในพื้นที่นี้ได้ถูกสัมปทานให้กับบริษัทต่างชาติ ทำให้ต้นไม้ได้ล้มลง ปัจจุบันคงเหลือพระเจ้านั่งโก๋นองค์ที่พระเจ้ากาวิละสร้างไว้เพียงองค์เดียว

 

พระเจ้ากาวิละจึงแกะสลักพระพุทธรูปกลางลำต้นสักทอง บรรดาข้าราชบริพารที่ตามเสด็จก็ได้ร่วมแกะสลัก รวมทั้งหมด 27 องค์ ได้ให้พระสงฆ์ในพื้นมีมาทำพิธีพุทธาภิเษก ต่อมาพระพุทธรูปได้สูญหาย และต้นไม้ล้มตายตามกาลเวลา เหลือเพียง ต้นสักที่พระเจ้ากาวิละได้แกะสลักพระพุทธรูป โดยมีราก กิ่งก้านของต้นไทร ได้โอบล้อมต้นสัก มีช่องของรากไม้ โดยที่มีพระพุทธรูปอยู่ในช่องดังกล่าว โดยชาวบ้านเรียกเป็นภาษาพื้นเมืองว่าพระเจ้านั่งโก๋นโดยมีความหมายว่าพระพุทธรูปนั่งในโพรงไม้ ซึ่งทางรัฐบาลก็ได้ขึ้นทะเบียนต้นไทรโอบสัก ดงพระเจ้านั่งโก๋นเป็นรุกขมรดกเมื่อปี พ.ศ. 2562 สร้างความดีใจให้กับประชาชนในพื้นที่ ทีจะได้อนุรักษ์ให้กับลูกหลานสืบไป